Wat zijn hormoonverstoorders?

Parabenen in tumoren, ftalaten in urine, uv-filters in borstvoeding, en geurstoffen in lichaamsvet. Onderzoekers vinden steeds vaker chemische stoffen uit producten in het lichaam. Yes. Helaas is het de echte waarheid. In dit artikel vertellen je er alles over.

Elke dag wordt je lichaam blootgesteld aan zo’n 80.000 gifstoffen. In je badkamer, keuken, woonkamer, en zelfs in je bed. Sommige van deze gifstoffen brengen je hormonen in de war. Ze heten hormoonontregelaars (endocritine disruptors). 

Dus die vreemde hoofdpijn, PCOS-klachten, huidproblemen, vruchtbaarheidsproblemen of zelfs ernstige ziekten? Misschien komen ze wel door die hormoonverstoorders in jouw huis-, tuin-, en keukenproducten. In dit blog gaan we vooral in op hormoonverstoorders in verzorgingsproducten.

Hormoonverstoorders zijn chemicaliën die je hormonen in de war sturen

In huidverzorgingsproducten zitten allerlei stofjes. Veel zijn nodig voor het gewenste resultaat: een zachte, schone, stralende of gehydrateerde huid, een frisse geur, of glanzend haar. Maar om deze producten goed smeerbaar, lang houdbaar, lekker ruikend en zacht te krijgen, worden er ook veel andere (chemische) producten toegevoegd.

Veel van deze stofjes hebben echter invloed op je hormonen. Daarom hebben ze de naam hormoonverstoorders. In je lichaam verstoren ze de aanmaak, het transport, de binding en de afbraak van hormonen. Dit zorgt ervoor dat je lichaam werkt alsof het meer of minder hormonen produceert dan het zou moeten. 

Dat is precies wat je niet wilt. Want je hormonen regelen zo’n beetje alles in je lichaam. Je hormonen sturen namelijk allerlei belangrijke processen aan: je menstruatiecyclus, eetlust, en zelfs je gemoedstoestand. 

Een stofje is een hormoonverstoorder als het voldoet aan deze voorwaarden:

• een vastgestelde endocriene werking (werkt op het hormonale stelsel), bijvoorbeeld via in vitro studies (tests op cellen);
• één/meer  schadelijke gevolg(en) aangetoond bij een intact organisme (tests op dieren);
• een aannemelijk oorzakelijk verband tussen beide.

Je lichaam kan sterk reageren op deze hormoonverstoorders. Sterker dan het ‘originele’ hormoon zou doen. Soms geeft het zelfs totaal andere reacties dan je zou verwachten. Minder gebruiken dan maar? Helaas. Ook kleine hoeveelheden kunnen een grote invloed hebben. Daarnaast zorgt de mix van al die verschillende producten ervoor dat je überhaupt al veel binnenkrijgt – het zogeheten cocktaileffect.

Een bekend voorbeeld waar je de laatste tijd veel over hoort, zijn de goedhouders parabenen. Ze zorgen ervoor dat je producten langer houdbaar zijn. Uit onderzoek is gebleken dat deze veelgebruikte stof bij muizen een lichte oestrogene werking heeft. Daarom worden parabenen in verband gebracht met borstkanker. Merken brengen daarom steeds vaker producten op de markt zonder parabenen. 

Waar zitten de hormoonverstoorders in?

We zeiden het net al. Hormoonverstoorders zitten bijna overal in. Een paar voorbeelden:

• je plastic tuppewarebakje of flesje;
• Voeding zoals vlees, vis, fruit en groente, maar ook bewerkte voeding;
• medicijnen;
• in de grond (via het grondwater door het restafval);
• brandvertragende middelen zoals verf, je zetel, kabeltjes;
• je beautyproducten als deodorant, nagellak, (kleur)shampoo;
• Schoonmaakproducten

Wat doen hormoonverstoorders?

Je kunt niet 1-op-1 zeggen dat jouw shampoo je migraine geeft, of je dagcrème zorgt voor PCOS. Er zijn veel soorten hormoonverstoorders en zoals we net al zagen, zitten ze bijna overal in. We geven een paar voorbeelden van wat hormoonverstoorders kunnen doen in je lichaam:

Hormoonverstoorders hebben invloed op jouw vruchtbaarheid en de kwaliteit van zaadcellen:  De hormoonverstoorder BPA wordt in verband gebracht met afwijkingen van zaadcellen. Een andere bekende hormoonverstoorder, ftalaten, heeft een negatieve invloed op de spermakwaliteit. Uit onderzoek is zelfs gebleken dat het sperma van mannen de afgelopen zeventig jaar met vijftig procent is afgenomen!

Daarnaast zijn er steeds meer gevallen van borstkanker en vruchtbaarheidsproblemen. Hormoonverstoorders lijken hier een rol te spelen.

Hormoonverstoorders kunnen je metabolisme verstoren. Hormoonverstoorders zorgen voor een hoger risico op diabetes en andere stofwisselingsstoornissen.

Je hormonen hebben in zijn algemeenheid ook een groot effect op je metabolisme. Je metabolisme zal bijvoorbeeld vertragen de week na jouw maandstonden, waardoor je minder honger hebt dan de weken ervoor. Jouw metabolisme zal net versnellen na je ovulatie, waardoor jouw lichaam extra calorieën nodig heeft. Meer over wat de invloed is van eten op je cyclus lees je in Hack je cyclus met voeding. 

Hormoonverstoorders (ftalaten) vergroten de risico’s van kinderen op leer-, aandachts- en gedragsstoornissen. Vooral prenatale (vóór de geboorte) blootstelling aan ftalaten kan bijdragen aan aandachtsproblemen bij kinderen.

Wil je meer weten over hoe je je goed kunt voorbereiden op een gezonde zwangerschap? Lees het blog van Sophie: Een betere cyclus en zwangerschap dankzij Guud Woman.

Wordt het dan niet gecontroleerd of deze ingrediënten schadelijk zijn?

Gek genoeg wordt er streng gekeken naar de regels voor het voedsel wat we eten, maar is er maar weinig oog voor wat je óp je lichaam smeert – persoonlijke verzorgingsproducten worden het minst streng gereguleerd en getest. 

Cosmeticaproducten hoeven niet al hun bestanddelen te vermelden. De verplichte vermelding is er voor maar een tiental geurstoffen, terwijl één parfum tot wel driehonderd verschillende chemicaliën kan bevatten. 

Wat kun je doen om zo min mogelijk hormoonverstoorders binnen te krijgen?

Ze zijn overal, maar het goede nieuws is dat je je wel kunt beschermen. Jonge vrouwen die hun levensstijl aanpasten, hadden al na drie dagen minder ftalaten, parabenen en xeno-oestrogenen in hun urine. 

De belangrijkste punten:

• Vermijd plastic. Gebruik in plaats daarvan glas. Ook bij het opwarmen van je eten.
• Was je groente en fruit, varieer met eten. Gebruik gietijzeren pannen.
• Ga voor natuurlijke of ecologische schoonmaakmiddelen.
• Kies voor natuurlijke geuren (essentiële oliën). Gebruik geen producten met parfum. Ga voor veilige merken voor je schoonheidsproducten (zie hieronder)
• Was al je kleding en beddengoed voordat je het gebruikt. Ventileer je huis twee keer per dag, en maak regelmatig schoon.

Houd verder deze vuistregel in je achterhoofd: Producten die sterk ruiken, een mooie kleur hebben of die lang houdbaar zijn, bevatten de meeste chemische stoffen.

Gebruik tot slot een app zoals de Yuka-app. Deze Franse app heeft een database van 500.000 verzorgingsproducten. Na het scannen van de barcode geeft de app een score aan je product, en houdt daarbij onder andere rekening met hormoonverstorende stoffen. 

De bekendste hormoonverstoorders om te vermijden 

Stichting Tegengif heeft onderzoek gedaan waarin 111 populaire en bekende verzorgingsproducten werden onderzocht. In zestig procent van deze producten zat één of meer hormoonverstorende stoffen. 

Duik je badkamerkastje in en check je producten op deze stoffen:

• Parabenen
• Aluminium
• Fluoride
• Benzylalcohol
• Natriumbenzonaat
• Phenoxyethanol
• Bisphenol A, S, F (BPA, BPS, BPF)
• Synthetische parfum
• Ftalaten (Phthalates)
• Minerale olieën
• Polyethyleenglycol (PED)
• Sodium Laurylether Sulfaat (SLS)
• Diethanolamine (DEA)
• Propylene Glycol
• Truclosan
• Dioxines
• Perfluoroctaanzuur (PFAS)

Heb je je producten bekeken? Je kastje is waarschijnlijk bijna leeg. Gelukkig zijn er genoeg alternatieven. 

• Schoonmaakproducten: Brauzz, Yokuu
• Douchegel, Shampoo & conditioner: Wondr &  Rowse. Het beste kies je voor een solid shampoo.
• Skincare: Maiwe & NAAO
• Make-up: Madara & ILIA
• Tandpasta: Boka & Weleda 
• Zonnebescherming: Le Rub,  Salt & Stone
• Deodorant: Ray & The Lekker Company

En hoe zit het met de supplementen Guud?

Onze supplementen bevattenactieve en natuurlijke ingrediënten. Onze formulaties voldoen aan de strenge richtlijnen van het FAVV, het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketen. Meer over onze supplementen lees je in ons blog: Waar let je op bij het kiezen van supplementen?

Meer tips over hoe jij je hormonen en menstruele gezondheid kan ondersteunen? Volg ons op Instagram, schrijf je in voor onze nieuwsbrief, word lid van onze Facebook-community of chat gewoon met ons. We zijn er voor je!